Κυριακή 5 Ιουνίου 2016

Επανάσταση 1866 Τουρκόφιλοι και Προδότες μέσα από άγνωστες επιστολές,

 
 
 
Είναι φυσικό και λογικό σε όλες τις μεγάλες ιστορικές στιγμές και περιόδους να μην υπάρχουν μόνο ηρωικές μορφές και κατορθώματα.
Έτσι λοιπόν και στην επανάσταση του 1866 δεν θα μπορούσε να μην υπάρχουν  γκρίζες σελίδες με πρωταγωνιστές επώνυμους ή απλούς κατοίκους οι οποίοι εμφανίστηκαν ως προδότες ή «φιλήσυχοι» που επιζητούσαν την ησυχία τους από τον οθωμανικό ζυγό.
Ευτυχώς τέτοιες «δραστηριότητες» ήταν ελάχιστες  μπροστά στο μεγαλείο της εξέγερσης και των θυσιών κυρίως των Κρητών αλλά και των εθελοντών, για την ελευθερία του νησιού. Η ιστορία των εθελοντών που πολέμησαν στις Κρητικές επαναστάσεις είναι μια άλλη «κρυμμένη» υπόθεση για την οποία θα αναφερθώ στο μέλλον.
Δημοσιεύω σήμερα έξι επιστολές της εποχής, οι οποίες αναδεικνύουν άγνωστες πλευρές εκείνης της περιόδου με ίντριγκες και προδοσίες.
 
ΕΝΑΣ «ΦΙΛΗΣΥΧΟΣ» ΠΡΟΔΟΤΗΣ ΚΑΛΟΥΣΕ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ
ΝΑ ΚΑΤΑΛΑΒΟΥΝ ΤΑ ΣΦΑΚΙΑ
 
Οι «φιλήσυχοι» υπήρχαν πάντα σε όλη τη διάρκεια της επανάστασης… Προδότες, δηλαδή, που ονομάζονταν «φιλήσυχοι» από την τουρκική διοίκηση προκειμένου να τους διαχωρίσει από τους επαναστάτες. Στις 3 Νοεμβρίου 1866, κάτοικος των Σφακίων με το όνομα Νικόλαος Τσιρινδάκης απευθύνεται σε κάποιον Τούρκο αξιωμα¬τούχο καλώντας τον να πάει να καταλάβει την επαρχία Σφακίων. Το όνομα του Τούρκου δεν φαίνεται από την επιστολή, αλλά μπορούμε να υποθέσουμε ότι ήταν ο Μουσταφά πασάς, (σχετική αναφορά κάνει και η Γ.Σ. σε επιστολή που δημοσιεύουμε στη συνέχεια) καθώς εκείνος σχεδίασε αμέσως μετά την κατάληψη της μονής Αρκαδίου να εκστρα¬τεύσει κατά των Σφακίων, ενώ ο αποστολέας τον αποκαλεί «εξοχότα¬το». Ο προδότης περιγράφει τις απειλές που δέχεται για τη ζωή του από τους επαναστάτες, ντόπιους και εθελοντές, και γι’ αυτό δεν τολμά να βγει από το σπίτι του. Ενημερώνει τον παραλήπτη ότι ελληνικό πλοίο κατέπλευσε στην Αγία Ρουμέλη στις 29 Οκτωβρίου μεταφέροντας προμήθειες για τους επαναστάτες και σύντομα θα επιστρέψει. Επίσης του αναφέρει για όπλα που έχουν συγκεντρωθεί στα χωριά.
Η επιστολή έχει αποσταλεί στις 3 Νοεμβρίου, αλλά μάλλον δεν έφτασε στον προορισμό της, καθώς έπεσε στα χέρια της Γενικής Συνέλευσης των Κρητών. Το συγκεκριμένο κείμενο είναι αντίγραφο που είχε στη διάθεσή της η Γ.Σ. επικυρωμένο μάλιστα σε μια ιστορική ημερομηνία: 9 Νοεμβρίου, ημέρα της πτώσης του Αρκαδίου.
 
 
 
Η επιστολή του προδότη προς τον Τούρκο αξιωματούχο
«Εξοχώτατε Αυθέντα προσκυνώ σας.
Έλαβον την Διαταγήν σας και τα όσα με διατάττετε, καλώς έγνωκας και εις απάντησιν σας λέγω ότι κατά την θέλησίν σας δεν δύναμαι να έλθω κατά ουδένα τρόπον διότι με παραμονεύουν να με σκοτώσουν. Αλλέως εξοχώτατε σας λέγω ότι μάρτυς μου ο Θεός έχω μεγάλην επιθυμίαν να έλθω να σας προσκυνήσω, αλλά φοβούμαι διότι είναι πολλοί επαναστάται συνηγμένοι εις την επαρχίαν μας. Και ουχί μόνον ξένοι, αλλά και εντόπιοι και από τους ιδιους επαρχιώτας μας οίτινες μού λέγουν και προσωπικώς ότι θα με σκοτώσουν και δεν δύναμαι να εύγω εκτός του οσπιτίου μου. Και ούτε να στείλω άλλον προς το μέρος σας δεν δύναμαι.
Εξοχώτατε εάν δεν ευγήτε ή εις το Ασκύφου, ή εις τον Καλλικρά¬την, σωτηρίαν δεν έχομεν και κάμετε δι όνομα θεού να ευγήτε μίαν ώραν αρχήτερα να κατατροπώσητε τους κακούς να γλυτώσουμε όλοι οι φιλήσυχοι από αυτούς. Και όταν έλθητε εσείς αμέσως θα έλθωμεν να σας ανταμώσωμεν.
Τα όπλα είναι συναγμένα από Εμπροσγιαλόν, Ανώπολιν, Αράδαι¬να, Λυβανιανά, Άγιον Ιωάννην, Αγίαν Ρουμέλην και Μουρή. Είναι έτοιμοι και προς είδησίν σας, μάλλιστα έφεραν και μερικά εδώ και όταν λάβομεν ευκαιρείαν θέλομεν σας τα στείλη. Είναι όμως πολύ δύσκολον να σταλθούν προς το μέρος σας εάν δεν βγήτε εις το Ασκύφου.
Το ελληνικόν βαπόρι ήλθεν εις την Αγίαν Ρουμέλην το απερασμέ¬νον σάββατον την 29 του απερασμένου μηνός. Το σάββατον την νύκτα εξεφόρτωσε εκεί αλεύρια και άλλα τρόφιμα, ήγουν κουμπάνια των επαναστατών, εδώκαμεν όμως την είδησιν εις το βασιλικόν βαπόρι του Ασσάν Βέη και πρέπει να σας το έγραψε όστις δεν λείπει καθημερινώς από δω. Περιμένουν δε πάλιν το ίδιον ελληνικόν βαπόρι να φέρη και εταίρας τροφάς καθώς εμάθαμεν, αλλά δεν γνωρίζομεν εις ποίον μέρος θα ξεφορτώση. Εδώκαμεν όμως την είδησιν και δια τούτο εις τον Ασσάν Βέη και το γνωρίζει. Και προσκυνώ σας μένω
Την 3 Σεπτεμβρίου 1866 Σφακιά
Ο δούλος σας
Νικόλαος Τζιρινδάνης
 
Τ.σ.
Υ.Γ. Εξοχώτατε αν αγαπάς την σωτηρίαν των δούλων σου των πιστοτά¬των ημών (σ.σ. ημάς) υπηκόων σας, κάμετε έλεος δι όνομα Θεού να ευγήτε εις την επαρχίαν μας να ας γλυτώσετε διότι θα μας καύσουν και προς είδησίν σας.
 
Ο ίδιος Ν. Τζιρινδάνης
Ακριβές Αντίγραφον
Εν Κυδωνία την 9 9βρίου 1866»
 
Συνέλευση  αντιπερισπασμού στην Πεδιάδα κατ’ εντολή της τουρκικής διοίκησης
 
ΕΚΕΙΝΟΙ ΠΟΥ ΗΘΕΛΑΝ ΤΗΝ ΗΣΥΧΙΑ ΤΟΥΣ
ΚΙ ΟΧΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ…
 
Υπήρχαν όμως και εκείνοι που δεν ήθελαν μπλεξίματα κι επιθυ¬μούσαν την καλή σχέση με την τουρκική διοίκηση. Ευτυχώς που ήταν λίγοι…
Στην ανατολική Κρήτη οι επαναστάτες είχαν συγκεντρωθεί στο μοναστήρι της Παναγίας της Κεράς προκειμένου να εκλέξουν τους αντιπροσώπους τους για τη Γενική Συνέλευση και σε αντιπερισπασμό ο πασάς του Ηρακλείου οργάνωνε άλλη συνέλευση από τα χωριά της επαρχίας Τεμένους. Η δεύτερη αυτή συνέλευση εξέδωσε και ψήφισμα, στο οποίο αναφερόταν ξεκάθαρα ότι έγινε με εντολή της διοίκησης! Και διεκήρυξε την απόφαση όσων συμμετείχαν να διατηρηθεί η ησυχία στον τόπο… Εξελέγησαν μάλιστα και αντιπρόσωποι που θα μετέφεραν την απόφαση στη γενική Συνέλευση των Κρητών.
 
 
Το ψήφισμα των Φιλήσυχων της ανατολικής Κρήτης
Το ψήφισμα απευθυνόταν στους αρχηγούς και τους πραγματι¬κούς πληρεξουσίους της επαρχίας.
 
Προς τους αξιοτίμους Κυρίους Γεώργιον Μανουσάκην, Κωνστ. Σαρολιδάκην και Εμμ. Καζανάκην.
Αντίγραφον ίσον απαράλακτον τω πρωτοτύπω της Γενικής εν τω Μεϊμουριέτι συνελεύσεως και αποφάσεις των πληρεξουσίων των υποφαινομένων χωρίων της επαρ. Πεδιάδος.
«Αδελφοί Συμπατριώται και Συνεπαρχιώται!
Οι υποφαινόμενοι εν Χριστώ αδελφοί και πληρεξούσιοι των χωρίων της επαρχίας Πεδιάδος προ τινών ημερών εμάθομεν ότι συνη¬θροί¬ζοντο εις το μοναστήριον της Κεράς τινες Χριστιανοί. Το άκουσμα τούτο με εστενοχώρησε και μας ενέβαλεν εις μεγίστην ανησυχίαν. Αφού όμως επληροφορήθημεν ότι ο σκοπός της συναθροίσεως εκείνης απέβλεπε την εκλογήν των εις Χανία αποσταλθέντων αντιπροσώπων της επαρχίας προς παρακλητικήν εξαίτησιν δωρεών τινων παρά του σεβαστού Κυριάρχου και βασιλέως μας, εις την οποίαν εκλογήν και ημείς όλοι είμεθα συμφωνότατοι, αφού λέγομεν εμάθομεν το τοιούτον και μάλιστα την διάλυσιν της συναθροίσεως εκείνης ανεπαύθημεν. Απροσδοκήτως όμως και παρ’ ελπίδα μανθάμονεν μετά μεγίστης μας λύπης και αθυμίας ότι και πάλιν γίνεται συνάθροισις της οποίας τον σκοπόν οποιοσδήποτε και εν ήνε δεν θέλομεν να τον εξετάσωμεν διότι δεν παραδεχόμεθα ουδαμώς και κατ’ ουδένα τρόπον τοιαύτα κινήματα άτινα με οποιοδήποτε νόημα και αν γίνωνται τείνουν προς βλάβην της ησυχίας μας. Επί τούτω συνελθόντες εν τω Μεϊμουριέτι μετά διαταγήν μάλιστα και της Σεβ. Κυβερνήσεως εξελέξαμεν αντιπροσώπους μας τους κάτωθεν εν τέλει γεγραμμένους, εις τους οποίους εδώκαμεν τας δέουσας οδηγίας και ό,τι θέλετε ακούσει από αυτούς είναι το ίδιον ως να το ηκούατε εκ του ιδίου μας στόματος. Αλλά και εν τη παρούση μας αδελφική επιστολή σας λέγομεν εν συντόμω ότι δεν παραδεχόμεθα κατ’ ουδένα τρόπον την συνάθροισιν σας αυτήν και σας ορκίζωμεν εις παν ότι ό,τι έχετε ιερόν να υπακούσητε εις τας οδηγίας των αποσταλμένων μας, προς ησυχίαν του τόπου.
Εν όμως επιμένετε και δεν θέλετε να διαλυθείτε τότε ημείς διαμαρτυρόθεμα εις ο,τιδήποτε ήθελεν ακολουθήσει να ήνε και βάρος σας και να κρέμωνται εις τον λαιμόν σας.
Βέβαιοι όντες ότι θέλετε εκλέξει το συμφέρον της πατρίδος δια της ησυχίας και ευταξίας υποφαινόμεθα και μένομεν μετά του αδελφι¬κού ασπασμού. Οι δε αντιπρόσωποι ημών είνε οι ακόλουθοι».
 
ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΑ ΓΙΑ ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΤΟΥ ΑΓΩΝΑ
ΑΠΟ ΤΟ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΚΡΗΤΗΣ ΚΑΙ ΕΝ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗ
 
 
Ο Μητροπολίτης Διονύσιος τον οποίο ο Ι. Μιτσοτάκης κατηγορούσε ως Τουρκόφιλο. Η φωτογραφία δημοσιεύθηκε το 1891 στη φιλολογική εφημερίδα «Αττικόν Μουσείον» με αφορμή του θανάτου του
Βαριά καταγγελία για συνεργασία με τον εχθρό διατύπωσε τον Οκτώβριο του 1867 η Επιτροπή Μαλεβυζίου, Τεμένους και Μεσαράς σε βάρος του μη Κρητικού Μητροπολίτη Κρήτης Διονυσίου, μετέπειτα Οικουμενικού Πατριάρχη και του αρχιμανδρίτη του Παναγίου Τάφου στο Ηράκλειο Καλλινίκου. Φαίνεται ότι η αφορμή ήταν η προσπάθεια του Καλλινίκου να πείσει τους κατοίκους να συμμετάσχουν στην εκλογή αντιπροσώπων για την τουρκική εθνοσυνέλευση, όπως επεδίωκε η τουρκική διοίκηση. Η καταγγελία πρωτίστως αφορούσε στον αρχι¬μαν¬δρί¬τη και δευτερευόντως στο μητροπολίτη, τον οποίο πάντως οι Κρήτες από την αρχή του αγώνα, και κυρίως μετά την πτώση του Αρκαδίου, είχαν στιγματίσει ως φιλότουρκο. Για τον Διονύσιο η επιτροπή αναφέ¬ρει ότι δεν τον αναγνωρίζει ως μητροπολίτη της τοπικής εκκλησίας και δηλώνει ότι οι Κρήτες υπόκεινται στη σύνοδο της ελλαδικής εκκλησίας!
Τον Καλλίνικο τον χαρακτηρίζει δόλιο και απατηλό, ανάξιο και ραδιουργό, εχθρό της πίστης και των Κρητών, υπηρέτη του Μωάμεθ.
 
«Η Επιτροπή Μαλεβυζίου, Τεμένους και Μεσαράς
Προς τον Αρχιμανδρίτην του Παναγίου Τάφου
 
Κυρ. Καλλίνικον
Κατά τας ανά χείρας μας προς διαφόρους επιστολάς σου και καθ’ άς θετικάς πληροφορίας έχομεν επείσθημεν ότι με άπασαν την σατανικήν αγυρτίαν σου και τον Ιησουιτικόν τρόπον σου προσπαθείς παντίσθένει διαφόρους αντιχριστιανικάς πράξεις, συμβουλάς και απειλάς μεταχειριζόμε¬νος να εξαπατήσης τους Χριστιανούς Κρήτας να υπογράψωσι και παρα¬δεχ¬θώσι την καταδίκην των, ην ο Μέγας της Τυραννικής Αυτοκρατορίας Βεζύρης καταγίνεται να επιβάλη εν τη πολυστενάκτω και αιματοφύρτω Πατρίδι μας. Σε συμβουλεύομεν όθεν δόλιε και απατηλέ άνθρωπε, ανάξιε και ραδιούργε, λειτουργέ του Υψίστου, εχθρέ της πίστεως και των Κρητών, να παύσης του να νουθετής, συμβουλεύης και απειλής τους τα πάντα απολέσαντας, καθότι εάν εξακολουθής τας ενεργείας ας μέχρι σήμερον κατέβαλες ίνα καθ’ εκάστην καταδιώκης τους Χριστιανούς να υπογράψωσι και εκλέξωσι πληρεξουσίους, θα σε εκθέσωμεν εις άπανταν τον πεπολιτισμένον κόσμον ως υπηρέτην του Μωάμεθ και ουχί του Χριστού.
Συνάμα σε ειδοποιούμεν ότι ουδόλως έχεις το δικαίωμα να υπογρά¬φης ως Επίτροπος του Μητροπολήτου Κρήτης καθότι οι Κρήτες επισή¬μως και με τα μελανώτερα χρώματα αποκηρύξαντες τον Μητροπολίτην αυτών ως ανέκαθεν αντιπράξαντα εις τους ιερούς αυτών αγώνας και σφόδρα υπέρμα¬χον της τυραννίας των ουδένα αναγνωρίζουσι Μητροπολίτην Κρήτης, υπόκεινται δε και σέβονται την Αγίαν και Ιεράν Σύνοδον της Μητρός αυτών Ελλάδος.
Λέγοντες σοι προς τούτοις ότι μ’ όλας τας αντιπατριωτικάς συνάμα και αντιχριστιανικάς πράξεις απάντων των τουρκοφίλων όχι μόνον ο Μέγας Βεζύρης της τυραννίας, αλλά και αυτός ο ίδιος ο Σουλτάνος εάν έλθη ενταύθα δεν θέλει κατορθώσει το παραμικρόν απέναντι του ιερού όρκου. «Ένωσις ή θάνατος» εις τον οποίον εμμένουσι και θα εμμένωσι μέχρι τέλους οι Κρήτες.
Ταύτα προς γνώσιν σου και των ομοίων σου
Εν Καλέσα Μαλεβυζίου
Τη 7 8βρίου 1867
Η Επιτροπή
Ο Πρόεδρος ηγούμενος της Ιερουσαλήμ Μελέτιος
Ηγούμενος της Οδηγητρίας Γεράσιμος Εμμ Γ. Ψαρουδάκης
Ιωσ. Γιατράκης, Παπά Γρηγόριος Φραγκουδάκης, Μ. Ζυργάκης, Μ. Στεφανάκης, Α. Σταυρακάκης, Ν. Λαμπρίδης, Μιχαήλ Περάκης, Ιωάννης Παπαζαχαριάδης, Γρηγ. Παππαβασιλείου».
 
Μιτσοτάκης προς Δενδρινό στις 16 Μαΐου 1866
Ο ΤΟΥΡΚΟΛΑΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
ΚΑΙ ΟΙ ΠΡΟΚΡΙΤΟΙ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
 
 
Η επιστολή Μιτσοτάκη προς τον Δενδρινό
Σε ετοιμότητα για το επερχόμενο κίνημα ήταν η ανατολική Κρήτη το Μάιο του 1866, σύμφωνα με τα όσα έγραφε στις 16 εκείνου του μήνα στον πρόξε¬νο της Ρωσίας στα Χανιά Σπυρίδωνα Δενδρινό ο υποπρόξενος του Ηρακλείου Ιωάννης Μιτσοτάκης. Ο Μιτσοτάκης πληροφορούσε τον προϊστά¬μενό του ότι στις περισσότερες των επαρχιών είχαν γίνει οι συνελεύ¬σεις και είχαν σταλεί οι αντιπρόσωποι στη Γενική των Κρητών Συνέλευση, όμως αυτή η διαδικασία είχε απαγορευτεί για την πόλη του Ηρακλείου από την τουρκική διοίκηση. Δεν ήταν μόνο όμως αυτή αντίθετη στην επανάσταση, αλλά και μερικοί χριστιανοί αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων ο Μητροπολίτης Διονύσιος, ο οποίος δεν καταγόταν από την Κρήτη ενώ στη συνέχεια αναδείχτηκε Οικουμενικός Πατριάρχης…
«Άρχοντες και επίσκοποι, έγραφε, μεταχειρίζονται μύρια όσα προς εκμηδένισιν του σημερινού πολιτικού κινήματος του χριστιανικού λαού της Νήσου Κρήτης, αλλ’ ουδέν τούτων κατισχύει απέναντι της υπέρ του κινήμα¬τος τούτου κοινής γνώμης των αδελφών Κρητών». Και πρόσθετε: «Πολλά παρατράγωδα συμβαίνουσιν ώδε κατ’ αυτάς μεταξύ πολλών Προκρίτων της Πόλεως Ηρακλείου, του Μητροπολίτου Κρήτης, κατηγορουμένου δημοσία ως Τουρκολάτρου κ.τ.λ.».
Ο Μιτσοτάκης ενημέρωνε ακόμη τον Δενδρινό ότι συχνά γίνεται μεταφορά τουρκικού στρατού στο Ηράκλειο για επίδειξη και προφανώς εκφοβισμό των χριστιανών.
Το κείμενο είναι γραμμένο σε επιστολόχαρτο στο άνω αριστερό μέρος του οποίου μόλις διακρίνεται το σήμα του αυτοκρατορικού ρωσικού υποπροξενείου. Ο βιαστικός όμως τρόπος γραφής, τον οποίο ο Ι. Μιτσοτάκης δεν συνήθιζε, οι αρκετές διαγραμμένες λέξεις, που επίσης απέφευγε στα τακτοποιημένα κείμενά του, ίσως δείχνουν ότι πρόκειται περί του προχείρου της επιστολής, την τελική και επίσημη μορφή της οποίας έγραψε σε άλλο  χειρόγραφο.
Ο Μιτσοτάκης, όπως σημειώνομε με αφορμή την παράθεση και άλλων επιστολών του, ήταν ένθερμος υποστηρικτής της επανάστασης, στην οργάνωση της οποίας πήρε μέρος ευρισκόμενος στην περιοχή των Χανίων τον Απρίλιο του 1866, ενώ τη χρηματοδοτούσε μυστικά και αλληλογραφούσε με τα συλλογικά της όργανα αλλά και με επαναστάτες. Είχε, δε, συχνά σ’ αυτή την αλληλογραφία του και μυστικά ονόματα, όπως «Φίλος», «Ανταίος», «25».
 
«Ιδιαίτερα,
Προς τον Εκλαμπρότερον Κύριον Σ. Δενδρινόν
Γενικόν Πρόξενον της Ρωσσίας κλ κλ εις Κρήτην
Εν Ηρακλείω Κρήτης την 16/28 Μαΐου 1866
Εκλαμπρότερε Κύριε.
Δια της από 5/17 υπερμεσούντος επιστολής μου επεφυλάχθην να γράψω εις Υμάς εκτενέστερον περί των από τινων ήδη ημερών διαδραματιζομένων ενταύθα. την υπόσχεσίν μου δε ταύτην εκπληρώ σήμερον καθ’ όσον ο καιρός μοι το επιτρέπει τούτο.
Μυρία όσα θεμιτά και αθέμιτα μέσα μεταχειρίζονται ανελπίστως παρά τοις χριστιανοίς κατοίκοις του Τμήματος Ηρακλείου οι τε άρχοντες και επίσκοποι αυτών προς εκμηδένισιν του σημερινού πολιτικού κινήματος του χριστιανι¬κού λαού της Νήσου Κρήτης, αλλ’ ουδέν τούτων κατισχύει απέναντι της υπέρ του κινήματος τούτου κοινής γνώμης των αδελφών Κρητών! Εν τούτοις αι εκλογαί των πλείστων επαρχιών του Τμήματος Ηρακλείου, ήτοι Μαλεβυζίου, Τεμένους, Πεδιάδος, Μεραμπέλου, Λασιθίου, Καινουρίου, Πυργιωτίσσης και Σιτείας διεκπεραιώθησαν ήδη κατ’ ευχήν και οι εκλεχθέντες αντιπρόσωποι ανεχώρησαν εσχάτως εις τον προς ον όρον. Εναπολείπονται δε σήμερον αι εκλογαί τριών επαρχιών, καθώς και εκείνη της Πόλεως Ηρακλείου, απαγορευμένης λίαν αυστηρώς υπό της Διοικήσεως!
Και ταύτα μεν περί των ενεργουμένων ενταύθα δημοσίων εκλογών, εφ’ ων επιφυλάσσομαι, κατά καθήκον, να γράψω και επισήμως.
Πλήρης τάξις και ησυχία βασιλεύει ευτυχώς εν τω Τμήματι τούτω. Αλλ’ ουχί ήττον οι οθωμανοί κάτοικοι μιμούμενοι, ως λέγεται, τους αυτόθι ομοθρή¬σκους των, υπογράφουσιν αναφοράν προς την Αυτού Αυτοκρατορι¬κήν Μεγαλειότητα τον Σουλτάνον περί του επισφαλούς της θέσεώς των εν Κρήτη και της ανάγκης της αλλαγής δήθεν του τόπου της διαμονής αυτών κλ.
Το από πολλού εν τω λιμένι της Σούδας σταθμεύον οθωμ. Ελικοκίνητον Ατμόπλοιον «Σίτιλ-Παχάρ» επισκέπτεται συχνά πυκνά την Πόλιν μας, μεταβιβάζον ένθεν και ένθεν τους επισήμους φακέλους της Διοικήσεως. κατά δε την 12/24 ισταμένου έτερον οθωμ. Ελικ. Ατμόπλοιον ονόματι «Μερ-Τζαφέρ» καταπλεύσαν ενταύθα εκ Ρεθύμνης απεβίβασεν ώδε 300 πεζούς στρατιώτας και ολίγα όπλα και πολεμοφόδια δι επιδείξεως πρωτοφανούς και ματαίας. Παρετηρήθη δε ότι πολλαί διαδόσεις της Διοικήσεως αναφορικώς προς το κίνημα των χριστιανών και τας εν Κρήτη στρατιωτικάς αυτής δυνάμεις κ.τ.λ., κ.τ.λ. ουδόλως έχοντας αληθείας.
Πολλά παρατράγωδα συμβαίνουσιν ώδε κατ’ αυτάς μεταξύ πολλών Προκρί¬των της Πόλεως Ηρακλείου, του Μητροπολίτου Κρήτης, κατηγορουμένου δημοσία ως Τουρκολάτρου κ.τ.λ. αλλά περί τούτων κατόπιν. Δια του σημε¬ρινού Αυστ. Ατμοκινήτου εξαποστέλλω ελεύθερα παντός τέλους εις παραλαβήν της Υμετέρας Εκλαμπρότητος, δύω βαρελάκια υπό τα σημεία Σ.Δ. 1ο  1/2 περιέχοντα τον οίνον της αρεσκείας Υμών, τον οποίον παρακαλώ να μεταχειρισθείτε εις υγείας μου ως οίνον Ηρακλειώτικον. και το μεν υπό τον αριθμόν 1 βαρελάκιον περιέχει οίνον Μπρούσκον, το δε υπό τον αριθμόν 2 βαρελάκιον επίσης οίνον γλυκόν. Περί της μετά του εν Καλλιπόλει Κ. Σιδερίδου μικράς δοσοληψίας μου θέλω γράψει προσεχώς.
Δεχθήτε Εκλαμπρότατε Κύριε, τα σεβάσματά μου και απόδοτε παρακαλώ τους ασπασμούς μου εις τους Κ.Κ. Βουλγαρίδην και Στέινφιλδ.
 
Πρόθυμος φίλος
και δούλος Υμών
Ιωάννης Γ. Μιτσοτάκης»
 
Επιστολή «φιλήσυχων» από χωριά των Χανίων
«ΜΕΤΑΜΕΛΗΜΕΝΟΙ ΚΑΙ ΠΕΠΛΑΝΗΜΕΝΟΙ»
ΖΗΤΟΥΣΑΝ ΤΟΝ ΟΙΚΤΟ ΤΟΥ ΣΟΥΛΤΑΝΟΥ
 
Μια αναφορά με την οποία κάτοικοι χωριών και οικισμών του τμήματος Χανίων εκλιπαρούσαν τον οίκτο του σουλτάνου, δηλώνοντες μεταμελημένοι και παρασυρμένοι από τους επανα¬στάτες… Παράλληλα ζητούσαν επιείκεια για τους δικούς τους ανθρώπους που βρέθηκαν πρόσφυγες εκτός Κρήτης. Οι υπογραφές, όπως αναφέρεται στο κείμενο, είχαν συγκεντρωθεί από τις 8 Νοεμβρίου μέχρι τις 28 Δεκεμβρίου 1867.
Το συγκεκριμένο έγγραφο δημοσιεύτηκε σε έντυπο που εξέδωσε το 1868 το υπουργείο Εξωτερικών της οθωμανικής αυτοκρατορίας και το οποίο μεταφράστηκε, για προπαγανδιστικούς λόγους, και στα ελληνικά. Τίτλος του: «διπλωματικά έγγραφα ετά της περί Κρήτης εκθέσεως της Α.Υ. του Μεγάλου Βεζύρου προς την Α.Μ. τον Σουλτάνον».
Δεν γνωρίζομεν βέβαια αν οι υπογραφές συγκεντρώθηκαν «αυθόρμη¬τα» ή υπό το κράτος της βίας της οθωμανικής διοίκησης, ή αν απλώς οι υπογράφοντες αναγκάστηκαν να αποστείλουν το κείμενο από την αγωνία της επιβίωσής τους και του αποχωρισμού από τις οικογένειές τους που βρίσκο¬νταν στην ελεύθερη Ελλάδα.
 
«Μεγαλειότατε!
Ο Κρητικός λαός, και τοι πάντοτε έσχε την δυστυχίαν του να έχη κακήν φήμην ένεκα της αμαθείας του και των απερισκέπτων πράξεων εις ας από καιρού εις καιρόν παρεσύρθη, ουχ ήττον, ο λαός ούτος. Μεγαλειότατε, έχει το προτέρημα επίσης του να μη μένη αναίσθητος προς παν ό,τι καλόν και χρήσιμον, οπότε ο πέπλος της απάτης αφαιρούμενος από των οφθαλμών αυ¬τού, αντικαθίστησι πρώτην συνεπαγωγήν. Εν ταις παρούσαις περιστάσε¬σιν, ο λαός ούτος, μεταμεληθείς δια το παρελθόν και καταθλιβόμενος διότι ηπατήθη υπό της κακοβουλίας ήτις μεγάλως επηρέασε τους κατοίκους της νήσου ταύτης, ο λαός ούτος επιθυμεί ήδη εκ βάθους καρδίας την λύσιν, όσο το δυνατόν τάχιον, ενός ζητήματος καταστρέφοντος τους κατοίκους.
Κατά συνέπειαν, οι υποφαινόμενοι, αντιπρόσωποι του λαού τούτου, πιστοί υπήκοοι της Υμ. Μεγαλειότητος, σπεύδουσι δια της παρούσης ταπεινής αναφοράς, όπως επικαλεσθώσι την επιείκειαν Αυτής ίνα εν τη Εαυτής Υψηλή ευμενεία και τω συμφέροντι όπερ διατρέφει υπέρ της ευημερίας και της ανακουφίσεως των δεινών ημών, ευδοκήση όπως λάβη οίκτον επίσης περί των εις το εξωτερικόν διασκορπισθεισών οικογενειών ημών. Είναι γνωστόν ότι αι δυστυχείς αύτα οικογένειαι, και τοι άκουσαι, υπέστησαν τον νόμον του ισχυρότερου. ότι απεχωρίσθησαν αφ’ ημών, το πλείστον εν αγνοία ημών και επεβιβάσθησαν επί πλοίων των ξένων δυνά¬μεων χωρίς πολύ να γνωρίζωσιν ούτε τι έπραττον ούτε πού μετέβαινον. Αλλά, Μεγαλειότατε, ουδείς εστίν ένοχος παρά την θέλησίν του.
Ικετεύομεν λοιπόν την Υμ. Αυτοκρατορικήν Μεγαλειότητα ίνα ευδοκή¬ση όπως διατάξη την ταχείαν επάνοδον των ημετέρων οικογενειών εις την ευατών πατρίδα, δ’ οιουδήποτε αν εγκρίνη καταλλήλου τρόπου, προ της ελεύσεως του χειμώνος καθιστώντος δύσκολον την εκτέλεσιν του μέτρου τούτου, και θέλομεν γνωρίζει αϊδίου προς Υμάς, Μεγαλειότατε, χάριτας.
Πεποιθότες ότι η ταπεινή ημών ικετήριος αναφορά θέλει γίνει δεκτή ευνοϊκώς. Λαμβάνομεν την τιμήν όπως διατελώμεν βαθυσεβάστως και μετ’ αφοσιώσεως κτλ, κτλ.
Εν Χανίοις, ήρξατο τη 8 Νοεμβρίου και επερατώθη τη 28 Δεκεμβρίου 1867».
 
ΕΝΑΣ ΚΡΗΤΙΚΟΣ ΠΡΟΔΟΤΗΣ ΣΤΗΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ
 
Η επιτροπή των Αθηνών είχε κατορθώσει να εξασφαλίσει τα ντοκου¬μέντα της προδοσίας μερικών εξωμοτών Κρητών, επιστολές τους, δηλαδή που αποδείκνυαν τις απόψεις, αλλά κυρίως τη δράση τους. Ενδεικτικά παρουσιάζομε μια τέτοια επιστολή κάποιου Κονταξάκη που εκδιώχθηκε για τις δραστηριότητές του από την περιοχή των Χανίων (το αναφέρει ο ίδιος σε άλλο κείμενό του) και βρέθηκε στην Κωνσταντινούπολη.
Ο Κονταξάκης αφήνει να εννοηθεί ότι αναχωρώντας από τα Χανιά υποσχέθηκε στον τοπικό διοικητή συνεργασία με την οθωμανική διοίκηση στην Κωνσταντινούπολη. Απευθύνεται σε άλλο, πιθανώς προδότη και τον ενημερώνει για τις κινήσεις πατριωτών από τις ανατολικές επαρχίες της Κρήτης οι οποίοι ήταν υπό την προστασία των πρεσβευτών στην πρωτεύουσα της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Παράλληλα ισχυρίζεται ότι έγινε προσπάθεια να τον σκοτώσουν οι επαναστάτες.
Να προσθέσομε ότι σε άλλη επιστολή του ο Κονταξάκης μεταφέρει σε Κρητικό τους χαιρετισμούς του σφαγέα του Αρκαδίου Μουσταφά πασά…
 
«Προς τον Κύριον Κύριον Δημήτριον Ν. Βολανάκην
Εις Χανιά Κρήτης
Καμπά Τασί τη 12η Μαΐου 1867
Φίλτατε Κύριε Δημήτριε
Σας ασπάζομαι
Πρώτον έρχομαι να εροτήσω το αίσιον της υγίας σας, και δεύτερον να σας φανερόσω ότι και ημείς χάρι τη θεία (σ.σ.: αναφέρεται στο θεό) υγιαίνωμεν άχρι ώρας. Έρχομαι δε να σας κοινοποιήσω και τα περί ημών συμβάντα.
Επτά εκ των Ανατολικών Επαρχιών εδραπέτευσαν ενταύθα οι οποίοι είνε οι Κύριοι Γ. Καπνιστός, Δ. Μαλαγαρδής, Α. Χαιρέτης, Χ΄Κοκόλης, Ιω. Μουρελάκης, Ν. Μανασάκης και Ιω. Δασκαλάκης. Ούτοι δε ανεχώρησαν δια της ραδιουργίας των εν τη Κω/πόλει πατριωτών μας και ξένων ευρισκομένων οίτινες εκαταγίνοντο με το μέσον των δύο πρεσβευτών Ελ και Ρ. (σ.σ.: Ελλάδας και Ρωσίας;) ώστε δεν τους άφισαν να ισυχάσουν ούτε μίαν ημέραν, έως ότου τους κατέπισαν πλέον δια ποσού τινός και αντέλεξαν τους Συνε¬παρχιώτας των με τα χρήματα. Αυτοί φίλε μου μας έφερον μεγάλην ανυπο¬λιψία και οπισθοδρόμησιν, προ πάντων δε και εζιμία της Πατρίδος μας. Ταύτα πάντα σας τα λέγω όχι μόνον διότι είναι χρέος μου τι αλλά και να σας αποδείξω, ότι αι ικασίαι μου και οι λόγοι τους οποίους είπα την στιγμήν όπου ήθελε να αναχωρίσω εις τον Σαλή Πασσά, ότι δεν ήτον εις μάτην. Δύο εξ αυτών είνε ακόμη εδώ τους οποίους πολύ υποπτεύομαι, αλλά…
 
 
Η επιστολή του Κρητικού προδότη
Αφού δεν εδυνήθησαν να με σύρουν μαζή των με επρόσφεραν 1000 λίρας δια να δραπετεύσουν. αφού και εις αυτό απέτυχον, επάσχισαν ινά μη ζω πλέον. Πρώτον με τους εν Γαλατά μαχαιροβγάλτας και δεύτερον δια του δηλητηρίου, το οποίον μου έβαλαν εις το ποτύρι όπου επίναμε το ρακί, πλην ο Θεός με εβοήθησε. Ήλθα όμως εις θέσιν, ώστε και τας επισήμους ημέρας και θρισκευτικάς εορτάς δεν επίγα εις την εκκλησίαν δια τον φόβον των Ιουδαίων. αλλ’ ούτε εις του Κ. Μ. Βολανάκη την οικίαν δεν επίγα έως ώρας. Μην ειπίτε παρακαλώ τίποτε εις την οικίαν μου διότι δεν των έγραψα τα τοιαύτα δια να μην ανισυχούν.
Μη μου κακίζετε παρακαλώ διότι δεν σας έγραψα έως ώρας. Μάρτυρα έχω τον Θεόν, μετά τον σακομόν (σ.σ.:;) του Μ. Πασσά εμπόρεσα να μάθω πού ευρίσκεσε μόνον από την αδελφήν μου η οποία έγραψε με την παρελθούσαν ευκαιρίαν (σ.σ.: ακολουθεί το τέλος του κειμένου το οποίο είναι ασαφές και δεν ταιριάζει με τα προηγούμενα). Άδετε λόγους και πολύ πιθανόν να θέλη ότι ο Τρισέβαστος ημών Άναξ θα άγη εις την έκθεσιν των Παρισίων μετ’ ου πολύ κατά πρόσκλησιν της Α.Μ. του Ναπολέοντος.
Μη έχω αίτερον σας απευθύνω τους εγκαρδίους μου ασπασμούς και διατελώ.
 
Ο ημέτερος
Ν. Β. Κονταξάκης»
 
Πηγές Βιβλιογραφία
Θέλω να ευχαριστήσω θερμά τον δημοσιογράφο-ερευνητή και φίλο Αλέκο Ανδρικάκη για την άδεια αναδημοσίευσης των επιστολών από τα «Αφιερώματα» της εφημερίδας ΠΑΤΡΙΣ.
•    « Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση 1866-69 – Η άγνωστη αλληλογραφία των επαναστατών -Πρώτο μέρος- Η αυτοθυσία του Αρκαδίου» Δεκέμβριος 2008
•    «Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση 1866-69- Η άγνωστη αλληλογραφία και οι εκθέσεις-Δεύτερο μέρος- Οι μεγάλες μάχες 1867-1868 ο κατάλογος των θυσιών και τα έγγραφα της Τουρκικής προπαγάνδας» Δεκέμβριος 2008
 
ΗΛΙΑΣ ΛΟΥΛΟΥΔΗΣ
 
Αναδημοσιευσα Από  Ρεθεμνος

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου