Εξολοθρεύσαμε τους Νεάντερταλ;,

Robson David 

Εξολοθρεύσαμε τους Νεάντερταλ;

Οι περισσότερες θεωρίες σχετικά με την εξαφάνιση των Νεάντερταλ θέτουν τον άνθρωπο στο «εδώλιο του κατηγορουμένου». Είναι όμως βάσιμες οι κατηγορίες;,

Πριν από περισσότερα από 100.000 χρόνια μια ομάδα Νεάντερταλ έφτιαξε το «σπίτι» της σε μερικά τεράστια σπήλαια στον Βράχο του Γιβραλτάρ. Εκείνη την εποχή το είδος είχε εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Ευρώπη και στην Ασία, αλλά καθώς οι χιλιετίες περνούσαν οι πληθυσμοί συρρικνώνονταν αφήνοντας τους Νεάντερταλ του Γιβραλτάρ μεταξύ των τελευταίων του είδους. Πριν από 24.000 χρόνια περίπου και αυτοί οι τελευταίοι υπέκυψαν.

Οι περισσότερες θεωρίες σχετικά με την εξαφάνιση των Νεάντερταλ θέτουν στο «εδώλιο του κατηγορουμένου» τον άνθρωπο. Καθώς οι πρόγονοί μας έκαναν επέλαση στην Ασία και στην Ευρώπη πιθανότατα «κουβαλούσαν» μαζί τους ασθένειες τις οποίες οι Νεάντερταλ δεν μπορούσαν να πολεμήσουν. Εναλλακτικά, μπορεί να αποδειχθήκαμε εξυπνότεροι από τους Νεάντερταλ στη «μάχη» για τροφή και γη. Παρ' ότι ο εγκέφαλός τους είναι εξίσου μεγάλος με τον δικό μας, πρόσφατες μελέτες μαρτυρούν ότι το μεγαλύτερο τμήμα του εγκεφαλικού όγκου τους ήταν «αφιερωμένο» στην όραση, επιτρέποντάς τους να βλέπουν καλύτερα στο σκοτάδι, γεγονός όμως που άφηνε λιγότερη φαιά ουσία διαθέσιμη για άλλα σημαντικά θέματα, όπως η συνεργασία και η εξελιγμένη χρήση εργαλείων. Ακόμη και αν κάναμε έρωτα και όχι πόλεμο με τους Νεάντερταλ, ουσιαστικά βοηθήσαμε στην πτώση τους.

Ενοχοι εμείς ή το κλίμα;

Ωστόσο οι κατηγορίες εναντίον μας δεν βασίζονται σε αδιάσειστα στοιχεία. Στα σημεία όπου έζησαν οι Νεάντερταλ υπάρχουν ελάχιστα σημάδια άμεσης επαφής με τους σύγχρονους ανθρώπους - χωρίς να αναφέρουμε τον ανταγωνισμό και τις «πολεμικές επιχειρήσεις» μεταξύ τους, αναφέρει ο Κλάιβ Φινλάισον από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο στον Καναδά.

Ο συγκεκριμένος ειδικός θεωρεί «ένοχη» για την πτώση των Νεάντερταλ και τη δική μας άνοδο την κλιματική αλλαγή. Με την εμφάνιση της πρώτης περιόδου των παγετώνων, πριν από περίπου 100.000 χρόνια, το κλίμα έγινε «αλλοπρόσαλλο» και σε μεγάλο τμήμα της Βόρειας Ευρώπης η βλάστηση πέθανε αφήνοντας πίσω της κρύες, ανεμοδαρμένες πεδιάδες. Ο Homo sapiens διέθετε όπλα τα οποία του επέτρεπαν να κυνηγά σε απόσταση, οι Νεάντερταλ όμως ήταν προσαρμοσμένοι στο κυνήγι σε κοντινές αποστάσεις χρησιμοποιώντας θάμνους ως καμουφλάζ για να φθάνουν κοντά στα θηράματά τους ώσπου βρίσκονταν τόσο κοντά τους ώστε να τα χτυπούν με δόρυ. Οταν η κάλυψή τους χάθηκε λόγω του κλίματος, «ήταν ζωντανοί - νεκροί» λέει ο Φινλάισον.

Οι τελευταίοι Νεάντερταλ κινήθηκαν αργά προς άλλες πιο σταθερές κλιματικά περιοχές προτού πιέσεις όπως η ξηρασία ή οι ασθένειες γράψουν τη θανατική καταδίκη για τους ήδη αποδυναμωμένους πληθυσμούς τους.

Ο Κρις Στρίνγκερ από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας του Λονδίνου δεν αφήνει πάντως τον σύγχρονο άνθρωπο να απεκδυθεί τόσο εύκολα τις ευθύνες του. Ο επιστήμονας συμφωνεί ότι το κλίμα ήταν ένα κομμάτι του παζλ της εξαφάνισης των Νεάντερταλ, τονίζει ωστόσο ότι δεν πρέπει να υποτιμήσουμε τον παράγοντα του ανταγωνισμού των Νεάντερταλ με τους σύγχρονους ανθρώπους. «Ηταν ένα διπλό θανάσιμο χτύπημα» λέει. Ποιος ξέρει, αν το ασταθές κλίμα είχε ρίξει αλλιώς τα... ζάρια, ίσως στη θέση σας καθόταν αυτή τη στιγμή ένας Νεάντερταλ.

Αναδημοσιευσα Από Βημα