Οκτώβριος 1944: Η απελευθέρωση του Ρεθέμνους,

 

 Του ΑΝΤΩΝΗ ΠΛΥΜΑΚΗ,

 

Οι νεώτεροι δεν θα γνωρίζουν ασφαλώς πως η περιοχή των Χανίων ήταν το τελευταίο σημείο της Ευρώπης που απελευθερώθηκε από τα Ναζιστικά στρατεύματα κατοχής και πως στην πραγματικότητα δηλαδή στα Χανιά τελείωσε ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος στην Ευρώπη. Και αυτό όταν τα τελευταία ενεργά στρατεύματα του τρίτου Ράιχ δέχθηκαν να παραδοθούν στους συμμάχους την 10η Μαΐου 1945, ενώ μια εβδομάδα πριν διαβάζαμε στις τοπικές εφημερίδες πως «πέθανε ο μέγας εγκληματίας» αναφερόμενοι στον Χίτλερ. Η υπόλοιπη Κρήτη, καθώς και η άλλη Ελλάδα είχαν απελευθερωθεί μήνες πριν και ο Γερμανοί αποχωρούντες από τους τρεις άλλους Νομούς του νησιού μας είχαν μεταφέρει ολόκληρη την κινητή φοβερή πολεμική μηχανή τους στα Χανιά.

Είχαν τόσο βαρύ πολεμικό υλικό συγκεντρώσει που θυμάμαι να λένε οι μεγάλοι τότε ότι θα μπορούσαν να αντιστέκονται για έναν και πλέον χρόνο στους συμμάχους που θα επιχειρούσαν εκδίωξή τους και ακόμη πως είχαν παγιδέψει την αγορά των Χανίων και πολλά άλλα καίρια σημεία στην πόλη, για να τ’ ανατινάξουν σε περίπτωση ανάγκης.

Όπως ανέφερα, μικρό παιδί τότε και κατοικώντας στο Ρέθυμνο, ξενύχτησα πολλά βράδια στο παράθυρο του σπιτιού μας, που βρισκόταν στη λεωφόρο Κουντουριώτου, για να χαζεύω τα φοβερά πυροβόλα, τα τεθωρακισμένα και τις φάλαγγες που περνούσαν όλη νύχτα με κατεύθυνση τα Χανιά και που όταν έφθανε η ημέρα σταματούσαν καλυπτόμενα από κλαδιά και δίχτυα παραλλαγής. Για να αποφύγουν μάλιστα οι Γερμανοί ενέδρες και επιθέσεις ανταρτών στην πορεία τους, ιδίως στις τελευταίες φάλαγγες, έπαιρναν κορίτσια του Ρεθέμνους, τα οποία τοποθετούσαν σε εμφανή σημεία των οχημάτων της φάλαγγας και το βράδυ επέτρεπαν να γυρίσουν στα σπίτια στους.

Αξέχαστο θα μου μείνει, το θέαμα με το τελευταίο όχημα που άφησε το Ρέθεμνος με τον γνωστό αιμοβόρο Γερμανό Γκεσταπίτη «Γιαννάκη» σκυθρωπό και πεσμένο επάνω στο οπλοπολυβόλο του.

Οι Γερμανοί κατευθυνόμενοι προς Χανιά ανατίναζαν, μετά το πέρασμά τους, όλες τις γέφυρες του κεντρικού δρόμου. Έτσι μόλις ακούστηκε η έκρηξη από την ανατίναξη της Ατσιποπουλιανής γέφυρας, ένα μόνο χιλιόμετρο από το κέντρο του Ρεθέμνους, άρχισαν να χτυπάνε όλες μαζί οι καμπάνες των Ρεθεμνιώτικων εκκλησιών, ενώ ο λαός του Ρεθέμνους ξεχύθηκε στους δρόμους σαν τρελός πανηγυρίζοντας, κλαίγοντας, τραγουδώντας. Μέσα δε σε λίγη ώρα το Ρέθεμνος είχε πλημμυρίσει από χιλιάδες γενειοφόρους, συνήθως, αντάρτες όλων των παρατάξεων που πυροβολούσαν πανηγυρικά στον αέρα με κάθε είδους φορητό όπλο. Αυτό συνεχιζόταν για μέρες, έτσι που όταν βάδιζες στους δρόμους του Ρεθέμνους πατούσες σ’ ένα παχύ στρώμα από κάθε είδους κάλυκες φυσιγγιών.

Λίγες μέρες μετά, στο θαλασσινό ορίζοντα προς το Ηράκλειο, φάνηκε ένα πολεμικό πλοίο που τελικά ήταν Βρετανικό. Χιλιάδες Ρεθεμνιώτες κατάκλυσαν την παραλία και τον φάρο του Ρεθέμνους για να το δουν και να το υποδεχτούν. Όταν όμως πλησίασε στην πόλη άρχισαν να υψώνονται τριγύρω του τεράστιοι πίδακες νερού που τους προκαλούσαν οι οβίδες που έριχναν τα βαρέα Γερμανικά επάκτια πυροβόλα του Δραπάνου. Το πολεμικό αφήνοντας πυκνό προπέτασμα καπνού, τράπηκε σε φυγή προς το Ηράκλειο, ενώ το συνόδευαν μέχρι τέλους οι τεράστιες οβίδες που κατά κοινή ομολογία δεν είχαν σκοπό τη βύθισή του. Τα φοβερά αυτά πυροβόλα των Ναζί, λεγόταν ότι αν αυτοί ήθελαν θα μπορούσαν να ισοπεδώσουν την περιοχή μέχρι πολύ πέρα από το Ρέθεμνος.

Ακόμα στη θύμησή μου έρχεται το τραγικό θέαμα που αντικρίζαμε συχνά τα πρωινά από το παραλιακό σπίτι μας, όταν λίγα ή πάμπολλα τουμπανιασμένα κορμιά πνιγμένων Ιταλών, Βρετανών ή Γερμανών που είχαν πληγεί τα πλοία τους, επέπλεαν στη θάλασσα για να εκβρασθούν λίγο αργότερα από το κύμα στη Ρεθεμνιώτικη αμμουδιά ή στην παραλιακή λεωφόρο. Όπως και την αστεία περίπτωση ενός πρωινού που ξυπνήσαμε από τα κροταλίσματα των πολυβόλων και αντικρίσαμε την παραλία γεμάτη καπνούς και λάμψεις, ενώ μεγάλες σχεδίες αποβίβαζαν άνδρες με κόκκινα καπέλα.

Κρυφτήκαμε όλοι καλά μην τυχόν μας βρει καμία αδέσποτη σφαίρα και όταν ησύχασε ο θόρυβος των μαχών χτύπησε η πόρτα μας και ο πατέρας μου συμπέρανε ότι είχε γίνει επιτυχής… συμμαχική απόβαση και κάποιος… σύμμαχος κτυπούσε. Αυτός όμως ήταν κάποιος γνωστός που διαμένοντας μακριά από την παραλία δεν είχε ιδέα για την… απόβαση. Τελικά επρόκειτο για Γερμανική άσκηση απόκρουσης απόβασης και ότι… σύμμαχοι ήταν πάλι Γερμανοί που είχαν βάλει ανάποδα τα καπέλα τους παριστάνοντας την εικονική αποβατική δύναμη.

Όταν τέλος ταξιδέψαμε από Ρέθυμνο προς Χανιά, με τα Αγγλικά φαρδιά φορτηγά των ΣΠΑΝΧ που έκαναν τότε τη συγκοινωνία, το ταξίδι χρειαζόταν τρεισήμισι ώρες γιατί περνούσαμε κάτω από τις «ανατιναγμένες γέφυρες ή από παραδρόμια». Στη Σούδα οι Γερμανοί «πεταλάδες» μας έκαναν ακόμη έλεγχο και αυτοί είχαν αποσυρθεί στην περιοχή Σούδας και Ακρωτηρίου, ωσότου μαζέψουν το πολεμικό υλικό.

 

Αναδημοσιευσα Από Ρεθεμνιωτικα Νεα